(HPĐT)- Vượt qua nhiều cái tên “nặng ký” được dự đoán giành giải Nobel Văn học 2024, ngày 10-10, nhà văn Han Kang được xướng tên là chủ nhân của giải thưởng cao quý này. Đây là bất ngờ thú vị và được hoan nghênh, bởi giải Nobel trao tặng tác giả người Hàn Quốc khẳng định vị thế của văn học Hàn Quốc nói riêng, văn học châu Á nói chung trên văn đàn quốc tế.
Nhà văn Han Kang - chủ nhân giải Nobel Văn học 2024. Ảnh: Nobel
Bất ngờ ngọt ngào
“Văn xuôi giàu chất thơ mãnh liệt khi đối mặt với những tổn thương trong quá khứ và phơi bày sự mong manh của đời người”, đây là nhận xét của Viện Hàn lâm Thụy Điển về nhà văn Han Kang - chủ nhân mới nhất của giải Nobel Văn học. Điều này được thể hiện rõ qua tiểu thuyết “The vegetarian” (bản dịch tiếng Việt là “Người ăn chay”) - tác phẩm nổi bật nhất của Han Kang khi mang về cho bà giải thưởng Man Booker quốc tế năm 2016. Bằng câu chuyện kể về người phụ nữ gặp giấc mơ kỳ lạ để rồi đột ngột từ chối ăn thịt trước khi tuyệt thực hẳn, Han Kang gián tiếp nói về tình trạng bạo lực ngầm trong gia đình, cảm giác giằng xé giữa khao khát cá nhân và giới hạn mà xã hội đặt ra đối với phụ nữ. Nhiều hình ảnh, tình tiết có phần kỳ quái mang tính ẩn dụ cao, kết hợp với giọng văn đậm chất thơ mềm mại, tinh tế và đẹp bay bổng, tạo nên trải nghiệm đọc được nhiều người nhận xét là “như Kafka của Hàn Quốc”. (Franza Kafka, 1883-1924) là đại văn hào Tiệp Khắc, gốc Do Thái, nổi tiếng với những câu chuyện độc đáo, kỳ dị và khó hiểu.
Thông điệp mà Han Kang truyền tải không chỉ dừng lại ở phạm vi cá nhân, mà còn gợi mở những vấn đề lớn hơn trong xã hội, bao gồm xung đột, bạo lực, mối liên hệ phức tạp giữa thể xác và tâm hồn, giữa sự sống và cái chết, hiển hiện rõ trong các tác phẩm khác của bà như “Human acts”, “The white book”, “Greek Lessons”… Đây được cho là lý do mà Han Kang - dù mới 54 tuổi, là chủ nhân trẻ thứ 2 của Nobel Văn học, “vượt mặt” nhiều tác giả kỳ cựu được mong chờ sẽ thắng giải như: Haruki Murakami, Tàn Tuyết, Salman Rushdie… Viện Hàn lâm Thụy Điển nổi tiếng là thích các tác giả viết mở rộng về những điều nhức nhối chung của thế giới và loài người thay vì lối viết quá đậm tính đối chiếu cá nhân, và Han Kang làm được điều này. Hơn hết, dù viết nhiều về bạo lực và sự tàn bạo của con người, tác phẩm của Han Kang luôn tôn vinh sự vĩ đại của lòng nhân ái bằng những nhân vật rất đời thường, gần gũi.
Thành tích lớn của văn học châu Á
Với chiến thắng này, Han Kang trở thành nữ nhà văn châu Á đầu tiên trong lịch sử giành giải Nobel Văn học. Đây không chỉ là sự công nhận tài năng cá nhân, mà còn thể hiện sức mạnh của văn học Hàn Quốc trên văn đàn quốc tế. Trên trang facebook, Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol bày tỏ, đây là thành tựu to lớn trong lịch sử văn học Hàn Quốc và Han Kang đã nâng cao giá trị của văn học nước này.
Giải thưởng này còn cho thấy xu hướng mới trong cách nhìn nhận văn chương châu Á của giải Nobel. Những năm gần đây, văn học châu Á không ngừng khẳng định vị thế của mình, vượt qua rào cản ngôn ngữ và văn hóa để tiếp cận bạn đọc toàn cầu. Ngày càng nhiều sách của nhà văn châu Á được chuyển ngữ và được yêu thích tại nhiều quốc gia trên toàn cầu, như “Pachinko” của tác giả Hàn Quốc Min Jin Lee bán được hàng triệu bản ở Mỹ và được chuyển thể thành phim, cuốn “Convenience store woman” của nhà văn Nhật Bản Sayaka Murata được dịch ra hơn 30 ngôn ngữ… Nhiều cuốn tiến vào các giải thưởng quốc tế, như Cheon Myeong-kwan tại giải Booker Quốc tế năm 2023 với “Whale”, loạt truyện “Remembrance of earth's past” của nhà văn Trung Quốc Lưu Từ Hân trở thành tác phẩm châu Á đầu tiên được giải thưởng Hugo cho Tiểu thuyết hay nhất…
Chiến thắng của Han Kang cho thấy văn học châu Á có thể vượt ra khỏi khuôn khổ quốc gia, kết nối với những câu chuyện của muôn người về đau thương, nhân sinh và hy vọng. Đây cũng là lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc lưu giữ ký ức chung của nhân loại và đối diện với lịch sử, điều mà Han Kang đã thực hiện xuất sắc trong các tác phẩm của mình.
TRẦN NGỌC (tổng hợp)